QR CODE คืออะไร สำคัญกับการตลาดมากแค่ไหน

หากพูดถึง “QR Code” เชื่อว่าคนส่วนใหญ่ในยุคปัจจุบันคงรู้จักหรือเคยใช้งานเป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นการใช้ในการสแกนเพื่อเข้าเว็บไซต์ จ่ายเงินผ่านมือถือ หรือดูข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสินค้าและบริการต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม ในฐานะ “นักการตลาด” เราอาจต้องมองไปมากกว่าความคุ้นเคยในชีวิตประจำวัน เพราะ QR Code ได้แทรกซึมเข้ามามีอิทธิพลในแวดวงการตลาด  อย่างมากมาย แถมยังเป็นเครื่องมือสำคัญในการสร้างปฏิสัมพันธ์กับผู้บริโภค เพื่อกระตุ้นยอดขายและสร้างภาพลักษณ์ของแบรนด์ได้เป็นอย่างดี บทความนี้จะพาทุกคนลงลึกว่าแท้จริงแล้ว QR Code คืออะไร มีต้นกำเนิดมาอย่างไร และทำไมนักการตลาดในยุคดิจิทัลถึงให้ความสำคัญกับเทคโนโลยีอันเรียบง่ายนี้มากขึ้นเรื่อย ๆ

QR Code คืออะไร​

QR Code ย่อมาจาก Quick Response Code หรือก็คือคือบาร์โค้ดสองมิติ โดยมีรูปทรงสี่เหลี่ยมที่สร้างขึ้นเพื่อเก็บข้อมูลหลากหลายรูปแบบในพื้นที่ที่เล็ก กระบวนการอ่าน (Scan) ทำได้อย่างรวดเร็วผ่านกล้องของสมาร์ตโฟนหรืออุปกรณ์อ่านโค้ดเฉพาะทาง สิ่งที่ทำให้ QR Code โดดเด่นกว่าบาร์โค้ดแบบเดิม คือ ความจุข้อมูลที่สูงและการเข้าถึงได้ง่าย

ความจุข้อมูล

โดยทั่วไปบาร์โค้ดแบบเส้น (1D Barcode) จะบรรจุข้อมูลได้จำกัด เช่น 8-20 ตัวอักษร แต่ QR Code สามารถเก็บข้อมูลได้ถึง 7,089 ตัวอักษร (กรณีเป็นตัวเลข) หรือประมาณ 4,296 ตัวอักษร (กรณีเป็นตัวอักษรภาษาอังกฤษ) ซึ่งถือว่ามากพอที่จะใส่ลิงก์เว็บไซต์ ข้อความยาว ๆ หรือข้อมูลอื่น ๆ ที่ซับซ้อน

ความเร็วในการอ่าน

QR Code ได้รับการออกแบบให้สามารถสแกนได้รวดเร็ว และอ่านได้แม้มีการบิดเบือนบางส่วน หรือมีฝุ่นเล็กน้อยบนโค้ด เพราะมีระบบแก้ไขข้อผิดพลาด

จุดเด่น เหล่านี้เองที่ทำให้เทคโนโลยี QR Code กลายเป็นสิ่งที่เข้าถึงง่าย และถูกนำมาใช้แพร่หลายในชีวิตประจำวัน

ต้นกำเนิดและวิวัฒนาการของ QR Code

QR Code หรือ Quick Response Code ถูกพัฒนาขึ้นครั้งแรกโดยบริษัท Denso Wave หนึ่งในบริษัทในเครือของ Toyota ในประเทศญี่ปุ่นในปี ค.ศ. 1994 จุดประสงค์หลักของการพัฒนา QR Code คือ การติดตามชิ้นส่วนอะไหล่ในสายการผลิตรถยนต์ของ Toyota โดยเฉพาะในการติดตามและจัดการชิ้นส่วนต่าง ๆ ที่ใช้ในกระบวนการผลิต ซึ่งต้องการระบบที่สามารถเก็บข้อมูลได้มากและสแกนได้รวดเร็วเพื่อลดเวลาและเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของสายการผลิต

จุดประสงค์และวิวัฒนาการของ QR Code

ในการพัฒนาครั้งแรก QR Code ได้ถูกออกแบบให้สามารถเก็บข้อมูลได้มากกว่าบาร์โค้ดแบบปกติถึง 100 เท่า ซึ่งช่วยให้การจัดการข้อมูลและการสแกนทำได้รวดเร็วและแม่นยำมากขึ้น จุดประสงค์หลักคือเพื่อปรับปรุงระบบการติดตามชิ้นส่วนในสายการผลิตให้มีประสิทธิภาพสูงสุด

ในขณะที่บาร์โค้ดในยุคนั้นมีข้อจำกัดเรื่องการเก็บข้อมูลและความเร็วในการอ่านข้อมูล QR Code ถูกพัฒนาเพื่อให้สามารถจัดเก็บข้อมูลได้หลากหลายและสามารถอ่านได้เร็วกว่า ทั้งในแนวตั้งและแนวนอน ซึ่งทำให้มันสะดวกและมีประโยชน์ในงานที่มีการเคลื่อนไหวของข้อมูลสูง

การใช้ QR Code ในหลากหลายอุตสาหกรรม

QR Code ได้รับการยอมรับอย่างรวดเร็วในหลายอุตสาหกรรมและมีการนำไปใช้ในรูปแบบต่าง ๆ นอกจากการใช้ในอุตสาหกรรมยานยนต์แล้ว QR Code ยังได้ขยายขอบเขตการใช้งานไปยังหลากหลายอุตสาหกรรมที่ต้องการเทคโนโลยีการเก็บข้อมูลที่สามารถเข้าถึงได้รวดเร็วและง่ายดาย

อุตสาหกรรมอาหาร

QR Code ถูกใช้ในอุตสาหกรรมอาหารเพื่อให้ผู้บริโภคสามารถเข้าถึงข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์ เช่น แหล่งที่มาของวัตถุดิบ วันหมดอายุ วิธีการปรุงอาหาร หรือข้อมูลเกี่ยวกับการผลิตที่สามารถยืนยันความปลอดภัยและคุณภาพของอาหารได้อย่างรวดเร็ว

อุตสาหกรรมแฟชั่น

ในวงการแฟชั่น QR Code ถูกนำมาใช้เพื่อตรวจสอบสินค้าปลอมหรือสินค้าลอกเลียนแบบ ผ่านการเข้าถึงข้อมูลของแบรนด์ที่สามารถยืนยันความแท้จริงและข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับผลิตภัณฑ์อย่างครบถ้วน เช่น ข้อมูลการผลิต วัตถุดิบที่ใช้ หรือการรับรองคุณภาพ

การท่องเที่ยว

ช่วยให้นักท่องเที่ยวสามารถเข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับสถานที่ท่องเที่ยว ตารางกิจกรรม หรือแผนที่อิเล็กทรอนิกส์ได้อย่างสะดวกและง่ายดาย ซึ่งไม่ต้องพกพาสิ่งของหลายชิ้น สามารถสแกนข้อมูลได้ทันทีเพื่อค้นหาสถานที่หรือกิจกรรมต่าง ๆ ตามความต้องการ

การตลาดและอีคอมเมิร์ซ

QR Code ได้รับความนิยมในวงการการตลาดและอีคอมเมิร์ซอย่างมาก โดยสามารถใช้ QR Code ในการเชื่อมโยงลูกค้าไปยังโปรโมชั่น ลิงก์แคมเปญ หรือเพจสั่งซื้อสินค้าและบริการได้ทันที สิ่งนี้ทำให้การตลาดออนไลน์และการขายสินค้าผ่านช่องทางต่าง ๆ มีความสะดวกและรวดเร็ว

ประโยชน์จากการใช้ QR Code

นอกจากการใช้งานในธุรกิจแล้ว QR Code ยังมีผลพลอยได้ที่สำคัญอีกหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็น

การเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน

จากการที่ QR Code สามารถเก็บข้อมูลจำนวนมากในพื้นที่เล็ก ๆ ทำให้ระบบการจัดการข้อมูลมีประสิทธิภาพสูงขึ้น ช่วยลดเวลาและขั้นตอนในการจัดการข้อมูลในองค์กรต่าง ๆ

สะดวกสบายและรวดเร็ว

ด้วยการที่สามารถสแกนได้ง่ายผ่านสมาร์ตโฟน ทำให้ผู้ใช้งานสามารถเข้าถึงข้อมูลต่าง ๆ ได้ทันที โดยไม่ต้องเสียเวลาในการค้นหา

การเพิ่มความปลอดภัย

QR Code มีความสามารถในการเข้ารหัสข้อมูล ซึ่งช่วยให้การรับส่งข้อมูลมีความปลอดภัยมากขึ้น การใช้ในระบบการตรวจสอบสินค้าและบริการสามารถช่วยป้องกันสินค้าปลอมหรือของปลอมได้ในระดับหนึ่ง

ตัวอย่างบริษัทระดับโลกที่ใช้ QR Code

หลายบริษัทระดับโลกได้ใช้ QR Code เพื่อปรับปรุงกระบวนการทำงานและเพิ่มประสิทธิภาพในการให้บริการแก่ลูกค้า ตัวอย่างเช่น Toyota ซึ่งใช้ QR Code ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1994 ในสายการผลิตรถยนต์เพื่อช่วยในการติดตามชิ้นส่วนอะไหล่ การสแกน QR Code ในแต่ละขั้นตอนของการผลิตทำให้ข้อมูลต่าง ๆ เช่น หมายเลขชิ้นส่วนและวันเวลาการผลิตได้รับการบันทึกและสามารถเข้าถึงได้ทันที ช่วยลดข้อผิดพลาดในการจัดการชิ้นส่วนและเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการสินค้าคงคลัง

ในอุตสาหกรรมอาหาร ก็ตัวอย่างเช่น บริษัทยักษ์ใหญ่ Nestlé ใช้ QR Code บนบรรจุภัณฑ์เพื่อให้ผู้บริโภคสามารถตรวจสอบแหล่งที่มาของวัตถุดิบและข้อมูลอื่น ๆ เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ เช่น ที่มาของนมหรือพืชที่ใช้ในการผลิต ผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ การใช้ QR Code ยังช่วยให้ Nestlé สามารถรับรองความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์และสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภค โดยให้ข้อมูลที่โปร่งใสเกี่ยวกับกระบวนการผลิต

การใช้ QR Code ในทั้งสองบริษัทนี้เป็นตัวอย่างที่ดีของการใช้เทคโนโลยีในการเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน และการให้ข้อมูลที่โปร่งใสและน่าเชื่อถือแก่ผู้บริโภค ผ่านการจัดการข้อมูลที่รวดเร็วและแม่นยำ

ความสำคัญของ QR Code ในแวดวงการตลาด

ต่อไปเราจะพูดถึงความสำคัญของที่ทำให้ Qr code เข้ามาเป็นส่วนสำคัญที่แทบจะแยกออกจากแวดวงการตลาดไม่ได้แล้ว แต่จะมีอะไรบ้างไปชมพร้อมกันได้เลย

การเชื่อมต่อระหว่างสื่อออฟไลน์กับออนไลน์

หนึ่งในจุดแข็งของ QR Code คือการทำหน้าที่เป็น “สะพาน” ที่เชื่อมระหว่างสื่อออฟไลน์กับสื่อออนไลน์ได้อย่างยอดเยี่ยม ตัวอย่างเช่น ใบปลิว โปสเตอร์ นามบัตร หรือแพ็กเกจจิ้งสินค้าเดิมทีเป็นเพียงสื่อออฟไลน์ที่มีข้อมูลค่อนข้างจำกัด เมื่อเพิ่ม QR Code ลงไป จะทำให้ลูกค้าสามารถสแกนโค้ดเพื่อเข้าชมวิดีโอ แคตตาล็อกออนไลน์ หรือแม้แต่สั่งซื้อสินค้าทันที โดยไม่ต้องพิมพ์ลิงก์ยาว ๆ เอง การเชื่อมต่อที่แสนสะดวกนี้เปิดโอกาสใหม่ ๆ ในการทำการตลาดแบบ “O2O” (Offline to Online)

สร้างประสบการณ์ลูกค้าที่ดียิ่งขึ้น

การสร้าง “CX” หรือ Customer Experience ที่ดีเป็นหัวใจสำคัญ ด้วยการใช้ QR Code ลูกค้าสามารถเข้าถึงข้อมูลเพิ่มเติมได้อย่างรวดเร็วไม่กี่วินาที และกระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมมากขึ้น เช่น

• รับ “คูปอง” ทันทีที่สแกน
• เพิ่มเพื่อน (Add Friend) ใน LINE Official Account โดยไม่ต้องพิมพ์ไอดี
• กรอกแบบฟอร์มสมัครสมาชิกหรือลงทะเบียนกิจกรรมผ่านการสแกน

วิธีนี้ทำให้เกิดประสบการณ์ที่ราบรื่น (Seamless Experience) ซึ่งช่วยสร้างความประทับใจและส่งเสริมการตัดสินใจซื้อได้รวดเร็วกว่าเดิม ซึ่งช่วยสร้างความประทับใจและส่งเสริมการตัดสินใจซื้อได้รวดเร็วกว่าเดิม

ช่องทางการเก็บข้อมูล

ปฏิเสธไม่ได้ว่าในยุค Data-Driven Marketing ข้อมูลคือขุมทรัพย์ QR Code สามารถตั้งค่าเป็น Tracking Link เพื่อเก็บข้อมูลการสแกน เช่น จำนวนการสแกน เวลาการสแกน หรือแม้แต่พิกัดในกรณีที่ได้รับอนุญาต นักการตลาดจึงมีข้อมูลเชิงลึกมาวิเคราะห์พฤติกรรมผู้บริโภค เช่น พื้นที่ใดมีการตอบสนองมากที่สุด ช่วงเวลาใดคนสแกนเยอะ เพื่อนำไปปรับแคมเปญหรือสินค้าให้ตอบโจทย์ยิ่งขึ้น

เพิ่มความน่าเชื่อถือและสร้างแบรนด์

ในบางกรณี การออกแบบ QR Code ให้สะท้อนตัวตนแบรนด์ผ่านสีสันหรือตัวโลโก้ (Logo QR Code) เป็นการตอกย้ำภาพลักษณ์ (Brand Image) ที่แข็งแกร่ง หากลูกค้าเห็นโค้ดแล้วจดจำได้ว่าเป็นของแบรนด์อะไร ก็จะเกิดการรับรู้ (Brand Awareness) ในทางที่ดี อีกทั้งการใช้ QR Code ยังแสดงให้เห็นว่าธุรกิจมีความทันสมัย รองรับเทคโนโลยี และใส่ใจอำนวยความสะดวกให้ลูกค้า

การออกแบบและเทคนิคการใช้งาน QR Code ให้มีประสิทธิภาพ

แม้ QR Code ดูจะเป็นเทคโนโลยีที่เรียบง่าย แต่การออกแบบและใช้งานให้เกิดประสิทธิผลสูงสุด ยังต้องคำนึงถึงหลายปัจจัยดังต่อไปนี้

ขนาดและความคมชัด

QR Code ที่ดีต้องมีขนาดใหญ่พอและมีความคมชัด เพื่อให้กล้องโทรศัพท์สามารถโฟกัสได้ง่าย พิมพ์บนสื่อจริงก็ควรอยู่ในตำแหน่งที่คนพบเห็นและสแกนได้สะดวก

ใช้สีที่ตัดกัน

หากต้องการใส่สีให้ QR Code สวยขึ้น ควรเลือกสีพื้นหลังและสีลายโค้ดที่มีคอนทราสต์ (Contrast) สูง เช่น พื้นหลังอ่อนกับโค้ดสีเข้ม หรือพื้นหลังเข้มกับโค้ดสีอ่อน เพื่อลดปัญหาในการสแกน โดยปกติทั่วไปมักจะใช้สีดำกับสีขาว โดยประกอบไปด้วยพื้น BG เป็นสีขาส และตัว QR เป็นสีดำ

ใส่โลโก้แต่ไม่ทับลายหลัก

การฝังโลโก้กลางโค้ดช่วยสร้างเอกลักษณ์แบรนด์ แต่ต้องระวังไม่ให้ปิดบังส่วนที่จำเป็นต่อการสแกน

วางตำแหน่งบนสื่อให้ชัดเจน

อย่าให้ QR Code ไปอยู่ตรงขอบกระดาษ หรือมุมที่อาจถูกพับหรือถูกบัง การวางควรให้มีพื้นที่ขาวรอบ ๆ (Quiet Zone) พอสมควร

ทดสอบก่อนเผยแพร่

ทดสอบด้วยสมาร์ตโฟนหลายรุ่น แสงสว่างหลายแบบ เพื่อให้มั่นใจว่าผู้ใช้ส่วนใหญ่สแกนได้จริง

ใช้ QR Code ร่วมกับ Tracking Link เพื่อติดตามผลเชิงลึก

แม้ QR Code จะอำนวยความสะดวกให้ลูกค้าสแกนเข้าหน้าเว็บหรือข้อมูลที่เราต้องการ แต่สำหรับนักการตลาดยุคนี้ เราสามารถทำให้ QR Code กลายเป็น “ช่องทางเก็บข้อมูล” ที่ทรงพลังยิ่งขึ้น ด้วยการผสานกับ “Tracking Link” หรือ “Short Link” ที่มีระบบวิเคราะห์ Anอยู่เบื้องหลัง เช่น

ติดตามจำนวนสแกน

ดูได้ว่าสแกนวันไหน เวลาไหนบ้าง ช่วงเวลาใดมีการตอบสนองมากที่สุด ทำให้สามารถปรับเปลี่ยนแคมเปญได้อย่างทันท่วงที หรือสามารถวิเคราะห์ลูกค้าได้แบบ Real Time

Referrers หรือ Location

ระบบสามารถระบุได้ว่า ผู้สแกนมาจากพื้นที่หรือสภาพแวดล้อมไหน (ถ้าอนุญาต) เพื่อจัดแคมเปญเฉพาะพื้นที่

Cost per Engagement

หากตั้งงบประมาณแคมเปญ สามารถคำนวณต้นทุนต่อการสแกน (CPS) ทำให้คาดการณ์ ROI ของสื่อออฟไลน์ได้แม่นยำขึ้น

 

นี่คือเหตุผลว่าทำไมหลายธุรกิจเลือกใช้แพลตฟอร์มที่มีฟีเจอร์ QR Code + Tracking Link เพื่อวัดผลได้ชัดเจนและนำไปปรับกลยุทธ์การตลาดต่อไป เช่นเดียวกับ Mozflow

แนวโน้มและอนาคตของ QR Code ในการตลาด

การระบาดของโควิด-19 ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ยิ่งกระตุ้นการใช้งาน QR Code มากขึ้นในชีวิตประจำวัน ตั้งแต่การตรวจเช็กอิน สั่งอาหารแบบไม่สัมผัส ไปจนถึงการจ่ายเงินแบบ Digital Payment แนวโน้มนี้ทำให้ผู้บริโภคคุ้นชินกับการสแกนโค้ดมากกว่าเดิม ส่วนนักการตลาดก็จะได้ประโยชน์ในการสื่อสารและเก็บข้อมูลอย่างเต็มที่

อนาคตอาจเห็นการบูรณาการ QR Code กับเทคโนโลยีอื่น เช่น Augmented Reality (AR) หรือจะเป็น Internet of Things (IoT) หรือโครงการ Metaverse ทำให้สามารถสร้างปฏิสัมพันธ์ที่แปลกใหม่ ทันสมัย และเป็นมากกว่าการส่งลูกค้าไปยังหน้าเว็บไซต์เพียงอย่างเดียว

สรุป

สำหรับ นักการตลาด ในยุค Digital Disruption นั้น QR Code ไม่ใช่แค่โค้ดสี่เหลี่ยมธรรมดา แต่เป็น “เครื่องมือเชิงกลยุทธ์” ที่สามารถผสานสื่อออฟไลน์ให้เชื่อมต่อกับโลกออนไลน์ได้อย่างไร้รอยต่อ สร้าง Engagement และประสบการณ์ลูกค้า (CX) ที่ดี โดยยังเปิดโอกาสให้นำข้อมูลที่ได้ไปขยายผลต่อ ตั้งแต่การปรับแผนโปรโมชันให้ตรงใจ ติดตาม ROI ของแคมเปญออฟไลน์ ไปจนถึงการสร้างสรรค์กิจกรรมส่งเสริมภาพลักษณ์แบรนด์